شناخت آپاندیسیت حاد
آپاندیس عضوی است که در محل تلاقی روده باریک و روده بزرگ ودر پایین و سمت راست شکم قرار گرفته است.
برای سالهای طولانی،آپاندیس را عضوی بی خاصیت و اضافه می دانستند اما مطالعات سرانجام نشان داد که آپاندیس در سیستم ایمنی انسان نقش دارد.البته این بدان معنی نیست که برداشتن آپاندیس باعث نقص ایمنی شود.
به التهاب و عفونی شدن آپاندیس،آپاندیسیت حاد می گویند و این بیماری یک مسئله مهم در سلامت جامعه است که سالانه بسیاری از افراد را درگیر و روانه بیمارستان می کند.
آپاندیسیت حاد،شایعترین بیماری است که در بخش جراحی به آن رسیدگی می شود.
۸/۶ درصد مردان و ۶/۷ درصد زنان در طول عمرشان دچار این بیماری می شوند.
بیشتر موارد آپاندیسیت حاد در جوانان دیده می شود،البته این بدان معنا نیست که افراد سالمند و کودکان گرفتار این مشکل نمی شوند.
علت ایجادآپاندیسیت حاد این است که مجرای آپاندیس بنا به دلایل مختلف بسته می شود که این مسئله باعث ملتهب و عفونی شدن این عضو می گردد.
شناخت کلی از این بیماری و علائم آن بر همگان الزامی هست،چرا که تاخیر در تشخیص و درمان،باعث پاره شدن آپاندیس خواهد شد و در این موارد خطرات جدی بیمار را تهدید خواهد کرد.پارگی آپاندیس باعث جراحی وسیعتر و بستری طولانی تر می شود.
علائم و نشانه های آپاندیسیت حاد چیست؟
متخصصین جراحی عمومی معتقد هستند تشخیص آپاندیسیت حاد سهل و ممتنع است.یعنی بعضی از بیماران علایم بسیار واضحی از بیماری را نشان می دهند اما برخی دیگر علائم گمراه کننده ای دارند که باعث تاخیر در مراجعه برای جراحی و ایجاد عوارض زیادی برای بیمار می شود.
مهمترین علامت آپاندیسیت حاد،درد شکمی است.ایجاد درد الگوی خاصی دارد که در صورت وجود آن، تشخیص بسیار راحت خواهد بود.معمولا درد از ناحیه سر دل و بالای ناف شروع می شود،سپس به دور ناف و نهایتا ظرف چند ساعت به پایین و راست شکم تغییر مکان می دهد.البته در بعضی بیماران این حالت وجود ندارد و درد از ابتدا در پایین و راست شکم است.
نکته مهم این است که شروع درد از سر دل باعث گمراهی بیمار می شود و مشکلات گوارشی را علت این درد فرض می کند.
علائم دیگر آپاندیسیت حاد،تهوع و استفراغ و بی اشتهایی هستند،به گونه ای که بیمار تمایلی به خوردن نخواهد داشت.
سوالات متداول مربوط به آپاندیسیت حاد
در چه مواردی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که دچار درد شکمی در پایین و راست شکم شده اید (خصوصا حالتی که درد از سر دل شروع شده است) و علاوه بر آن بی اشتها هستید و تهوع یا استفراغ نیز داشته اید،فورا به نزدیک ترین مرکز درمانی یا مطب جراح عمومی مراجعه کنید.
آیا برای تشخیص آپاندیسیت حاد نیاز به آزمایش خون است؟
بله.آزمایش شمارش سلولی یکی از اقدامات مهم تشخیصی برای آپاندیسیت حاد است.در اغلب موارد (نه در همه آنها) تعداد گلبولهای سفید خون بالا می رود.
نکته مهم اینکه طبیعی بودن این آزمایش به معنای نداشتن آپاندیسیت حاد نیست.تشخیص را به پزشک جراح بسپارید.کم نبوده اند بیمارانی که با اتکا به نرمال بودن این آزمایش،از جراحی سر باز زده اند و در نهایت درگیر عوارض بیماری شده اند.
آیا از سونوگرافی در تشخیص آپاندیسیت حاد استفاده می شود؟
در بعضی موارد بله اما نه همیشه.
پزشک آپاندیسیت حاد را بر اساس شرح حال و معاینه بالینی تشخیص می دهد و در مواردی که تشخیص مسجل است به هیچ عنوان نیازی به سونوگرافی نمی باشد و انجام آن اتلاف وقت و هزینه است.
در بعضی موارد تشخیص مشکل می شود و پزشک به بیماری های دیگری که علائمی مشابه آپاندیسیت حاد دارند شک می کند.در این موارد استفاده از سونوگرافی به تشخیص کمک خواهد کرد.
آیا کودکان و سالمندان هم دچار آپاندیسیت حاد می شوند؟
بله.با وجود اینکه آپاندیسیت حاد در کودکان و سالمندان شایع نیست اما با این حال مواردی از آپاندیسیت حاد در این دو گروه دیده می شود.
از آنجایی که همه فکر می کنند این افراد آپاندیسیت حاد نمی گیرند لذا تشخیص بیماری در این افراد با تاخیر انجام می شود و میزان پارگی آپاندیس در این دو گروه زیادتر است.
در صورت تاخیر در تشخیص و درمان آپاندیسیت حاد چه خطراتی بیمار را تهدید می کند؟
تاخیر در جراحی آپاندیسیت حاد منجر به پارگی آپاندیس خواهد شد.پارگی آپاندیس باعث ایجاد آبسه شکمی می شود یا گاهی عفونت حاصله کل شکم را آلوده می کند که در این حالت،خطر جدی زندگی بیمار را تهدید خواهد کرد.
چقدر تاخیر در جراحی باعث پارگی آپاندیس می شود؟
به طور معمول ۷۲-۴۸ ساعت بعد از شروع بیماری و در صورت عدم جراحی آپاندیس پاره می شود.البته این زمانها قطعی نیستند و بعضی بیماران زودتر و بعضی دیرتر دچار این مشکل می شوند.
درمان آپاندیسیت حاد چیست؟
درمان استاندارد آپاندیسیت حاد، انجام جراحی و برداشتن آپاندیس است.
آیا در درمان آپاندیسیت حاد از آنتی بیوتیک هم استفاده می شود؟
بله.قبل و بعد از جراحی آپاندیسیت حاد از آنتی بیوتیک هم استفاده می شود.مدت زمان استفاده از آنتی بیوتیک بعد از جراحی بستگی به میزان عفونت آپاندیس و پاره شدن یا نشدن آن دارد.
بعد از تشخیص آپاندیسیت حاد چه اقداماتی انجام می شود؟
بعد از تشخیص آپاندیسیت حاد،شما در بیمارستان بستری می شوید و اقدامات زیر به ترتیب برای شما انجام می شود:
۱) از شما رگ گرفته می شود.(آنژیوکت نام وسیله ای است که برای تزریق دارو در رگ شما کارگزاری می شود)
۲) برای شما سرم وصل می شود.
۳) آنتی بیوتیک وریدی تزریق می شود.
۴) مسکن وریدی تزریق می شود تا درد شما تا زمان جراحی تسکین یابد.
۵) محل جراحی (پایین و راست شکم) در صورت وجود مو نظافت می شود.
۶) لباس مخصوص اتاق عمل به شما پوشانده می شود و در نهایت راهی اتاق عمل می شوید.
جراحی آپاندیسیت حاد به چه صورتی انجام می شود؟
جراحی آپاندیسیت حاد به دو روش باز و بسته(لاپاروسکوپی)انجام می شود.
در روش باز،جراحی از طریق یک برش مورب یا افقی در پایین و راست شکم انجام می شود.
در روش لاپاروسکوپی،برشی وجود ندارد و جراحی از طریق سه سوراخ کوچک در جدار شکم صورت می گیرد.
چرا بعضی از بیمارانی که به روش باز عمل می شوند به جای برش در پایین و راست شکم از طریق خط وسط شکم عمل می شوند؟
در مواردی که متخصص جراحی عمومی بر اساس معاینه و آزمایشات بیمار به پارگی آپاندیس و گسترش عفونت در شکم شک می کند،از برش خط وسط شکم استفاده می کند تا امکان دسترسی به کل حفره شکم و لگن داشته باشد و بتواند به صورت کامل با شستشوی زیاد،کل آلودگی را به صورت کامل پاکسازی کند.
بعد از عمل آپاندیسیت حاد چند روز در بیمارستان بستری خواهیم بود؟
در موارد آپاندیسیت حاد پاره نشده معمولا بیمار ۴۸-۲۴ ساعت بستری خواهد بود.۲۴-۱۲ ساعت پس از جراحی برای بیمار رژیم مایعات شروع می شود و پس از آن در صورت تحمل رژیم و برقراری اجابت مزاج با دستور دارویی مرخص خواهد شد.
در موارد آپاندیسیت پاره شده تعدار روزهای بستری بیشتر است و نیاز به درمان آنتی بیوتیک طولانی تری خواهد بود.
آیا عمل آپاندیسیت حاد عوارضی هم خواهد داشت؟
بله.این جراحی هم مانند هر جراحی دیگری می تواند با عوارضی همراه باشد.
۱) شایعترین عارضه بعد از جراحی آپاندیسیت حاد،عفونت زخم است.احتمال عفونت زخم پس از هر جراحی که روی یک بافت عفونی انجام می شود،وجود خواهد داشت.
عفونت زخم معمولا در روزهای ۵-۳ بعد از جراحی خود را نشان می دهد.زخم معمولا قرمز و متورم می شود و گاهی ترشحات بدبو از زخم خارج می گردد.
در صورت ایجاد این مشکل در اولین فرصت به پزشک خود مراجعه کنید تا درمان لازم انجام شود.
۲) آبسه شکمی:در مواردی که آپاندیس پاره می شود،با وجود شستشوی شکم توسط جراح،باز هم امکان باقی ماندن مختصری از آنها وجود دارد که این مسئله می تواند باعث تشکیل آبسه شکمی شود.در صورت بروز تب و درد شکم در محل جراحی حتما باید به پزشکتان مراجعه کنید.
مراقبتهای بعد از عمل آپاندیسیت حاد چگونه است؟
۱) بهتر است ابتدا با رژیم مایعات شروع کنید و به تدریج به رژیم معمولی برسید.
۲) در منزل راه بروید.فعالیتهای سبک روزمره اشکالی ندارد.
۳) داروهای تجویز شده را به دقت مصرف کنید.
۴) ۴۸ ساعت بعد از جراحی می توانید حمام کنید.بعد از آن نیازی به تعویض پانسمان نخواهید داشت.
۵)اگر زخم شما قرمز شد یا تب کردید یا درد شکمی جدی داشتید در اولین فرصت به جراح خودتان مراجعه کنید.در غیر این صورت ۱۰-۷ روز بعد جراحی به پزشک خود مراجعه کنید.
۶)آپاندیس شما جهت بررسی به آزمایشگاه بیمارستان ارسال می شود.حدود ۱۰-۷ روز بعد نتیجه آن حاضر خواهد شد.جواب آزمایش را در زمان ویزیت بعد جراحی همراه داشته باشید.
۷)حدود ۱۴-۱۰ روز بعد از جراحی می توانید به سر کار خود برگردید،اما از کارهای سنگین خودداری کنید.